Antioxidanten: beschermers van je cellen
Leestijd: 6-8 min
Je lichaam maakt dagelijks vrije radicalen aan. Dat is een natuurlijk proces, bijvoorbeeld bij de energieproductie in de cellen of bij het bestrijden van ongewenste indringers zoals bacteriën. Maar als je lichaam te veel vrije radicalen binnenkrijgt of aanmaakt, kan dat schadelijk zijn voor je gezondheid. Vrije radicalen zijn agressieve moleculen die schade aanrichten aan cellen, eiwitten en zelfs je DNA. Dit proces heet oxidatieve stress.
De remedie? Antioxidanten! In deze blog gaan we het hebben over antioxidanten en vrije radicalen en hoe jij de balans daarin herstelt. Wel een voorbehoud: de tips zijn niet voor ouders met een baby (sorry) of voor mensen in de nachtdienst. Daar werken ze niet zo goed voor. Maar iedereen die gewoon ’druk’ is, meer uit zijn energie kunnen halen dan nu het geval is.
Een vrije radicaal is een bijzonder reactief stofje dat snel reageert met andere stoffen waardoor er een chemische reactie plaatsvindt. Dat is in principe goed, maar als het te veel gebeurt, is er oxidatieve stress en heb je antioxidanten nodig om deze vrije radicalen te verminderen. Het gaat – zoals met alles in het leven – om het vinden van de juiste balans.
Gevolgen van oxidatieve stress
Oxidatieve stress heeft nogal wat gevolgen voor je lichaam en dus voor je gezondheid. Ik som ze hieronder voor je op:
- Versnelde veroudering: vrije radicalen versnellen het verouderingsproces van je huid en organen. Denk aan rimpels, een doffe huid en verlies van elasticiteit, maar ook aan veroudering van je bindweefsel wat verzakking kan geven bij interne organen als de blaas en darmen.
- Verhoogd risico op chronische ziekten: langdurige oxidatieve stress wordt in verband gebracht met hart- en vaatziekten (zoals aderverkalking en hoge bloeddruk), kanker (schade aan DNA verhoogt de kans op kwaadaardige mutaties), diabetes type 2 en neurodegeneratieve ziekten, zoals Alzheimer en Parkinson.
- Verzwakt immuunsysteem: je immuunsysteem raakt sneller uitgeput of werkt minder efficiënt, waardoor je vatbaarder bent voor infecties en ziekten.
- Vermoeidheid en spierklachten: vrije radicalen kunnen ook spiercellen beschadigen, wat kan leiden tot vermoeidheid, spierzwakte en tragere herstelprocessen na inspanning.
Maar wat is te veel?
Een teveel aan antioxidanten is bijna onmogelijk, maar een teveel aan vrije radicalen komt veel vaker voor. Dat komt door de omstandigheden waar je je lichaam aan blootstelt, zoals:
- Het eten van bewerkt en ultra-bewerkt voedsel
- Langdurig meer stress hebben dan je aankunt
- Te intensief sporten (bij sommigen is dat al het geval bij meer dan 1 keer per week naar de sportschool)
- Te weinig groenten en fruit eten
- Luchtvervuiling en te veel UV-straling
- Alcoholgebruik en roken
Als er te veel vrije radicalen aanwezig zijn in verhouding tot antioxidanten, spreken we dus van oxidatieve stress. De vrije radicalen blijven namelijk maar reageren met hun directe omgeving en dat kan leiden tot oxidatie (verroesting) en ontstekingen. Daardoor wordt je vatbaar voor ziektes als diabetes, trombose en overgewicht (door de ‘verroesting’) of reuma, allergieën en schildklier–/bijnieruitputting als gevolg van de ontstekingen.
Wat zijn antioxidanten?
Antioxidanten ruimen het teveel aan vrije radicalen op. Het zijn stoffen die vrije radicalen kunnen neutraliseren of onschadelijk maken. Zo helpen ze je lichaamscellen en weefsels te beschermen tegen oxidatieve schade.
Je lichaam kan zelf bepaalde antioxidanten aanmaken in de vorm van glutathion, NAC en bepaalde enzymen. Maar dat is meestal niet voldoende, beter is om de meeste antioxidanten uit je voeding te halen.
Hieronder geef ik je een lijst van de belangrijkste antioxidanten en de voedingsmiddelen waarin je ze kunt vinden. Aan jou om dit dagelijks op je menu te zetten.
Vitamine C: Deze vitamine beschermt de cellen en ondersteunt het immuunsysteem bijvoorbeeld bij verwonding. Vitamine C zit onder andere in ui, knoflook, spruitjes, broccoli, bloemkool, groene bladgroenten, peterselie, aardappelen, duindoorn, citrusvruchten, rozenbottel, bessen en kiwi.
Vitamine E: Beschermt de celmembranen tegen oxidatieve schade. Het is te vinden in tarwekiemolie, zonnebloemolie, zonnebloempitten, pompoenpitten, sesamzaad, volkoren producten, spruiten, spinazie, alfalfa, eieren, vette vis, vlees, noten en pindakaas.
Bètacaroteen (de voorloper van vitamine A): Dit stofje werkt als antioxidant en ondersteunt de huid en het immuunsysteem. Het is aanwezig in orgaanvlees, vette vis, visolie, zeewier, boerenkool, wortelen, broccoli, abrikozen, groene en gele groente, boter en boterolie.
Polyfenolen: Dit is een grote groep plantaardige stoffen met antioxidatieve werking. Hieronder vallen verbindingen met namen als ECGC, quercitine, anthocyanen, luteïne, cumarine en lycopeen. De belangrijkse bronnen zijn: blauwe bessen, aardbeien, frambozen, druiven, granaatappel, groene thee, pure chocolade, curcumine en tomaat.
Flavonoïden: Dit is een subgroep van de polyfenolen, die helpt bij het beschermen van bloedvaten en het reduceren van oxidatieve stress.. Belangrijkste bronnen: appels, uien, citrusfruit, groene thee, bessen, aubergine.
Zink: Zink is een mineraal dat de werking van antioxidant-enzymen in het lichaam ondersteunt. Het is vooral te vinden in tarwekiemen, hennepzaad, biergist, eieren, biologisch vlees, orgaanvlees, oesters, gekiemde zaden, sojakiemen, alfalfa, taugé, zonnebloem en pompoenpitten.
Selenium (mineraal): Selenium is een sporenelement dat deel uitmaakt van belangrijke antioxidant-enzymen. Het is te vinden in paranoten, volkoren granen, zonnebloempitten, linzen, mits de planten op seleniumrijke grond staan.
Groenten en fruit
Het gemakkelijkste kom je aan antioxidanten door gevarieerd en veelkleurig te eten. Hoe meer kleuren op je bord, hoe breder het spectrum aan antioxidanten.
- Groene bladgroenten: spinazie, boerenkool, andijvie.
- Kruisbloemige groenten: broccoli, spruitjes, bloemkool.
- Oranje en gele groenten: wortelen, pompoen, gele paprika.
- Rode en paarse groenten en fruit: tomaten, aubergine, rode biet, blauwe bessen, druiven, frambozen, aardbeien.
- Tropisch fruit: mango, papaja, ananas.
Antioxidanten voor je huid en haar
Door oxidatieve stress veroudert je huid: de elasticiteit vermindert, je krijgt rimpels en pigmentvlekjes. Ook haaruitval kan een gevolg zijn van oxidatieve schade. Antioxidanten helpen dit proces te vertragen door vrije radicalen te neutraliseren voordat ze schade kunnen aanrichten aan huidcellen of haarzakjes.
Praktische tips voor huid en haren:
- Eet elke dag verschillende groenten en fruitsoorten.
- Vermijd verbranding in de zon.
- Reinig je huid dagelijks om vervuiling te verwijderen.
- Overweeg een supplement als je onvoldoende uit voeding haalt.
Conclusie
Antioxidanten zijn belangrijk voor het beschermen van onze cellen tegen oxidatieve stress. Door gevarieerd en kleurrijk te eten, krijg je voldoende verschillende antioxidanten binnen om je lichaam te ondersteunen. Een gezond voedingspatroon met veel groenten, fruit, noten, zaden en volkorenproducten is daarom de beste manier om dagelijks voldoende antioxidanten te halen.
Natuurlijk verschillen de signalen van mens tot mens en soms blijven bepaalde symptomen. In dat geval is het beter verder te kijken, bijvoorbeeld bij een complementair werkend therapeut die met behulp van bioresonantie, natuurgeneeskunde, orthomoleculaire geneeswijzen of anderszins je behulpzaam kan zijn.
Heb je vragen naar aanleiding van dit blog? Reageer hier of mail: info@vegaqura.com
Literatuur:
- Pizzino G, et al. (2017). Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2017:8416763. https://doi.org/10.1155/2017/8416763
- Lobo V, et al. (2010). Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health. Pharmacognosy Reviews, 4(8):118–126. https://doi.org/10.4103/0973-7847.70902
- NutritionFacts.org. Antioxidants in Foods. https://nutritionfacts.org/topics/antioxidants/
